شوک خبری؛ حقوق کارگران ۲۴ میلیون میشود؟| «سبد معیشت» دوباره خبرساز شد
گزارش رستا نیوز درباره حقوق کارگران و سبد معیشت مهر ۱۴۰۴؛ عدد ۲۴ میلیون، پوشش ۴۴ درصدی و همزمانی بحث مزد با اصلاح آییننامه مشاغل سخت را بخوانید.
بحث حقوق کارگران دوباره به نقطه حساس رسیده است؛ جایی که عدد «سبد معیشت» بهعنوان شاخص حداقلی هزینههای زندگی، تبدیل به معیار اصلی برای سنجش واقعی بودن دستمزدها میشود. طبق گفته احسان سهرابی (فعال کارگری)، برآوردهای رسمی کمیته مزد و مرکز آمار نشان میدهد هزینه سبد معیشت حداقلی خانوار کارگری ۳.۳ نفره در مهر ۱۴۰۴ حدود ۲۴ میلیون تومان در ماه بوده است؛ در حالی که در برخی محاسبات مستقل، این رقم حتی تا حدود ۴۷ میلیون تومان هم برآورد میشود.
در همین چارچوب، سهرابی با فرض «حقوق حداقلی ۱۰.۷ میلیون تومان» تاکید میکند که پوشش سبد معیشت تنها حدود ۴۴ درصد است؛ یعنی حتی در سناریوی حداقلی، فاصله قابل توجهی بین «حقوق کارگران» و «هزینه زندگی» دیده میشود.
از طرف دیگر، همزمان با بحث مزد و معیشت، پرونده اصلاح آییننامه مشاغل سخت و زیانآور نیز بالا گرفته؛ وزیر کار از رویکرد «ایمنسازی محیط کار» میگوید، اما نماینده کارگران در شورای عالی کار این مسیر را تلاشی برای محدود کردن دسترسی کارگران به «سنوات ارفاقی» میداند.
حقوق کارگران و عدد سبد معیشت؛ «۲۴ میلیون» دقیقاً یعنی چه؟
وقتی از حقوق کارگران صحبت میشود، ذهن بسیاری به «عدد حقوق ماهانه» میرود؛ اما در مذاکرات مزدی، یک طرف مهمتر هم وجود دارد: سبد معیشت. سبد معیشت، مجموعهای از هزینههای ضروری زندگی خانوار کارگری است (خوراک، مسکن، بهداشت، آموزش، حملونقل و…) که قرار است «حداقل استاندارد» زندگی را نشان دهد.
طبق روایت منتشرشده از اظهارات احسان سهرابی، هزینه سبد معیشت حداقلی خانوار کارگری ۳.۳ نفره در مهر ۱۴۰۴ حدود ۲۴ میلیون تومان اعلام شده است؛ عددی که بهتنهایی نشان میدهد اگر هدف رسیدن حقوق به سطح پوشش کامل سبد حداقلی باشد، فاصلهای جدی وجود دارد. خبرآنلاین+1
در کنار این عدد رسمی، برخی کارشناسان و محاسبات مستقل، سبد معیشت را تا حدود ۴۷ میلیون تومان هم تخمین زدهاند؛ یعنی در نگاه دوم، شکاف «حقوق کارگران» و «هزینه واقعی زندگی» حتی بزرگتر میشود.
حقوق کارگران چرا به عدد ۲۴ میلیون گره خورده است؟
این سوال مهم است: آیا خبر «حقوق کارگران ۲۴ میلیون تومان میشود؟» یعنی حقوق واقعاً قرار است ۲۴ میلیون شود؟
در بسیاری از تیترها، عدد ۲۴ میلیون بهعنوان «حقوق احتمالی» مطرح میشود، اما آنچه از متن گزارشها برمیآید این است که عدد ۲۴ میلیون بیشتر به سبد معیشت مهر ۱۴۰۴ اشاره دارد؛ یعنی «حداقل هزینه زندگی»، نه «حقوق مصوب».
به بیان سادهتر:
-
سبد معیشت = هزینه ماهانه زندگی حداقلی
-
حقوق کارگران = دریافتی ماهانه (که معمولاً کمتر از سبد معیشت است)
وقتی سبد معیشت به ۲۴ میلیون میرسد، فشار اجتماعی و رسانهای برای «بالا بردن حقوق کارگران» هم افزایش پیدا میکند؛ چون مردم عددها را کنار هم میگذارند و نتیجه میگیرند که با حقوقهای فعلی، زندگی حداقلی هم سخت شده است.
حقوق کارگران و محاسبه شکاف؛ چرا «۴۴ درصد» مهم است؟
یکی از عددهای کلیدی که در این خبر تکرار میشود، ۴۴ درصد است. بر اساس روایت خبرآنلاین از اظهارات سهرابی، اگر حقوق حداقلی را ۱۰.۷ میلیون تومان فرض کنیم و سبد معیشت را ۲۴ میلیون تومان، نتیجه این میشود که حقوق تنها حدود ۴۴ درصد از هزینه حداقلی زندگی را پوشش میدهد.
این درصد از چند جهت مهم است:
-
نشان میدهد مذاکره مزدی فقط درباره «افزایش درصدی حقوق» نیست؛ درباره «بقا» و «پوشش هزینهها»ست.
-
وقتی پوشش زیر ۵۰ درصد است، هر افزایش کوچک هم معمولاً در عمل به چشم نمیآید، چون تورم و هزینهها جلوترند.
-
این عدد تبدیل به یک شاخص رسانهای میشود و روی فضای تصمیمگیری اثر میگذارد.
حقوق کارگران و هشدار درباره تاخیر در تصمیمگیری
در همان نقلقولها تاکید شده که وقتی گفتوگو و تصمیمگیری به تاخیر میافتد، فرآیند تجدیدنظر در مزایا و پرداختهای متناسب با شرایط بحرانی متوقف میشود و این تعلل، فشار را روی خانوار کارگری بیشتر میکند.
از نگاه فعالان کارگری، مسئله فقط «عدد حقوق» نیست؛ مسئله این است که وقتی تصمیمها عقب میافتد، ابزارهای حمایتی (مزایا، ترمیم پرداختیها و…) هم دیرتر به دست گروههای آسیبپذیر میرسد.
حقوق کارگران و پرونده مشاغل سخت؛ چرا همزمان خبرساز شد؟
همزمان با بحث حقوق کارگران و سبد معیشت، یک موضوع دیگر نیز روی میز است: اصلاح آییننامه مشاغل سخت و زیانآور.
طبق گزارشهای رسمی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده اصلاحات گسترده در این آییننامه در دستور کار است و رویکرد دولت را «ایمنسازی محیط کار» معرفی کرده؛ یعنی هدف این است که محیطهای پرخطر اصلاح شوند تا سلامت کارگران تضمین شود، نه اینکه راهحل اصلی «بازنشستگی زودهنگام» باشد.
در همین بسته، اشاره شده که:
-
فرمها و چکلیستهای ایمنی معادن قرار است الکترونیکی شوند
-
آموزش ایمنی کار به سازمان آموزش فنی و حرفهای بهصورت آزمایشی یکساله واگذار شود
-
پیش از ارسال آییننامه به دولت، از تشکلهای کارگری و کارفرمایی برای بررسی و نظرخواهی دعوت میشود
اما نمایندگان کارگری میگویند مشکل اصلی «نبود آییننامه» نیست؛ مشکل «نبود نظارت و اجرای درست» است.
حقوق کارگران و انتقاد نماینده کارگران؛ «بازی برای محدود کردن حق»
در گزارش تسنیم، محسن باقری نماینده کارگران در شورای عالی کار، رویکرد اصلاح آییننامه را زیر سوال برده و آن را «بازی» دولت برای محدود کردن دسترسی کارگران به سنوات ارفاقی دانسته است. او تاکید دارد که در دهههای گذشته، کارفرمایان و نهادهای مرتبط به اندازه کافی نظارت و اجرا نکردهاند و صرفاً «نوشتن آییننامه جدید» لزوماً مشکل را حل نمیکند.
بهطور خلاصه، دو نگاه روبهروست:
-
نگاه دولت: محور اصلاحات، «ایمنسازی» و کاهش آسیب محیط کار
-
نگاه نماینده کارگران: محور نگرانی، «محدودسازی حق سنوات ارفاقی» و سختتر شدن مسیر استفاده کارگران از امتیاز سخت و زیانآور
حقوق کارگران؛ چرا این دو خبر (مزد و مشاغل سخت) به هم مرتبطاند؟
ممکن است در نگاه اول ارتباطی نبینیم، اما در واقع این دو موضوع در زندگی کارگر به هم گره خوردهاند:
-
وقتی حقوق کارگران از سبد معیشت عقب میماند، فشار برای اضافهکاری، کار دوم و ادامه کار در شرایط سخت بیشتر میشود.
-
در مشاغل سخت و زیانآور، کارگر همزمان با ریسک سلامتی مواجه است؛ بنابراین «ایمنی»، «سنوات ارفاقی» و «حقوق کافی» سه ضلع یک مثلثاند.
-
هر تغییر در قوانین سخت و زیانآور، میتواند روی امید کارگران به آینده و امنیت شغلی اثر بگذارد؛ خصوصاً وقتی احساس شود هزینه اصلاحات از جیب کارگر پرداخت میشود.
حقوق کارگران؛ جمعبندی رستا نیوز
برآوردهای رسمی از سبد معیشت مهر ۱۴۰۴ با عددی نزدیک به ۲۴ میلیون تومان نشان میدهد فاصله بین «هزینه حداقلی زندگی» و «حقوق حداقلی» همچنان جدی است؛ بهویژه وقتی در همان روایتها از پوشش حدود ۴۴ درصدی سخن گفته میشود.
در کنار این پرونده، بحث اصلاح آییننامه مشاغل سخت و زیانآور نیز یک مناقشه جدید ساخته است: دولت میگوید هدف، ایمنسازی و سلامت کارگران است، اما نماینده کارگران هشدار میدهد که نتیجه ممکن است به محدود شدن دسترسی کارگران به حقوق قانونیشان (سنوات ارفاقی) ختم شود.
۱) عدد ۲۴ میلیون مربوط به حقوق کارگران است یا سبد معیشت؟
طبق گزارشهای منتشرشده، ۲۴ میلیون تومان مربوط به هزینه سبد معیشت حداقلی خانوار کارگری در مهر ۱۴۰۴ است، نه حقوق مصوب.
۲) چرا میگویند پوشش سبد معیشت ۴۴ درصد است؟
چون در نقلقولها، حقوق حداقلی ۱۰.۷ میلیون تومان در برابر سبد معیشت ۲۴ میلیون تومان قرار گرفته و نتیجه پوشش حدود ۴۴ درصدی شده است.
۳) اصلاح آییننامه مشاغل سخت چه هدفی دارد؟
طبق اطلاعرسانی رسمی، هدف اصلی «ایمنسازی محیط کار» و کاهش آسیبهای محیطهای پرخطر عنوان شده است.
۴) چرا نماینده کارگران به اصلاحات مشاغل سخت انتقاد دارد؟
در گزارش تسنیم، نماینده کارگران معتقد است این اصلاحات میتواند به محدود کردن دسترسی کارگران به سنوات ارفاقی منجر شود و مشکل اصلی سالهای گذشته «عدم اجرا و نظارت» بوده است.
۵) نتیجه این بحثها برای حقوق کارگران چه میتواند باشد؟
این خبرها معمولاً روی فضای مذاکرات مزدی و مطالبهگری اجتماعی اثر میگذارد؛ اما «عدد نهایی حقوق» وابسته به تصمیمات شورای عالی کار و سیاستگذاریهای سال بعد است.
اگر شما یا یکی از اعضای خانوادهتان کارگر هستید، همین حالا حقوق دریافتی + مزایا را با «هزینههای ماهانه واقعی خانه» مقایسه کنید و شکاف را دقیق بنویسید؛ این جمعبندی شخصی، بهترین ابزار برای تصمیمگیری (کار دوم، مدیریت هزینهها، مطالبهگری صنفی و پیگیری بیمه و ایمنی محیط کار) است.
منابع خبری (پایان متن)
خبرآنلاین
خبرگزاری تسنیم
پایگاه اطلاعرسانی دولت (dolat.ir)
تسنیم (گزارش پیشین درباره تغییرات آییننامه)
